• ტალღები

    ტალღები

    ტალღები   ზღვისა და ოკეანის ზედაპირზე წარმოქმნილი წყლის დიდი მასებია. ტალღების გამომწვევი მიზეზებია მთვარისა და მზის მიზიდულობის ძალები, ქარი, ატმოსფერული წნევის ცვალებადობა, წყალქვეშა მიწისძვრები და ზღვის ფსკერის დეფორმაცია. ამ მიზეზების შესაბამისად განარჩევენ მოქცევის, ქარისმიერ, ბარიულ და სეისმურ ტალღებს.

  • ტაიფუნი

    ტაიფუნი

    ტაიფუნი წყნარი ოკეანის დასავლეთ ნაწილში, ეკვატორის ჩრდილოეთით წარმოქმნილი ტროპიკული ციკლონის ადგილობრივი სა­ხელწოდებაა. გადაადგილდება დასავლეთით და ჩრდილო-დასავლეთით 10-20 კმ/სთ სიჩქარით და აღწევს ინდოჩინეთისა და კორეის ნაპირებს, შემდეგ მოძრაობს ჩრდილოეთისკენ ან ჩრდილო-აღმოსავლეთისკენ 30-50 კმ/სთ სიჩქარით და აღწევს იაპონიას, ზოგჯერ კურილიის კუნძულებსა და კამჩატკასაც. წლის განმავლობაში იცის 30-მდე ტაიფუნი, უმრავლესობა ივლისიდან ოქტომბრამდე.

  • ტაიგა (ბორეალური ტყე)

    ტაიგა (ბორეალური ტყე)

    ტაიგა იგივე ბორეალური ტყეები ჩრდილოეთის ზომიერი სარტყლის წიწვოვანი ტყეა, რომელსაც ჩრდილოეთ ევროპის, აზიისა და ჩრდილოეთ ამერიკის უზარმაზარი ტერიტორია უკავია. ტაიგის ზონა  ცივი ზამთრითა და გრილი ზაფხულით ხასიათება. ნალექების რაოდენობა არ აღემატება 600-800 მმ-ს.

  • საბაგირო ტრანსპორტი

    საბაგირო ტრანსპორტი

    საბაგირო ტრანსპორტი ტრანსპირტის სახეობაა, რომლის  მთავარი განმასხვავებელი ნიშანი  ისაა, რომ უშუალოდ სატრანსპორტო საშუალება, რომელშიც მგზავრები სხდებიან, არაა აღჭურვილი არანაირი ძრავათი, სანაცვლოდ, მის გადაადგილებას უზრუნველყოფს ფოლადის ბაგირი, რომელიც მოძრაობს ცალკე მდგომ სადგურში განთავსებული ძრავას მეშვეობით. საბაგიროები ორ ჯგუფად შეიძლება დაიყოს: საჰაერო-საბაგირო სისტემები და სარკინიგზო-საბაგირო სისტემები. მათ შორის განსხვავება ისაა, რომ საჰაერო-საბაგიროს შემთხვევაში, ბაგირი გაჭიმულია სატრანსპორტო საშუალების თავზე და გადაადგილებს მას ჰაერში, ხოლო სარკინიგზო-საბაგიროს შემთხვევაში, ბაგირი სატრანსპორტო საშუალების ქვემოთაა განთავსებული და უზრუნველყოფს მის გადაადგილებას ლიანდაგზე.

    საბაგირო ჩვეულებრივ, მთაგორიანი რელიეფის მქონე ქალაქებში გამოიყენება, ვინაიდან ბაგირით შესაძლებელია მეტად ციცაბო აღმართების დაძლევა, რაშიც სხვა სახის სატრანსპორტო სისტემები შეზღუდულია, ხოლო საჰაერო-საბაგიროთი, ორი წერტილის უმოკლესი მანძილით დაკავშირებაცაა შესაძლებელი, ყოველგვარი საგზაო და სახიდე ნაგებობების გარეშე.

  • რელიეფი

    რელიეფი

    რელიეფი ფორმისა და წარმოშობის მიხედვით დედამიწის ზედაპირის სხვადასხვაგვარი უსწორმასწორობების ერთობლიობაა. რელიეფის ყველაზე დიდი ელემენტებია მთები, ვაკეები და ოკეანური ქვაბულები. სივრცითი განზომილების მიხედვით რელიეფი იყოფა: მიკროფორმებად, მეზოფორმებად და მაკროფორმებად.

  • რასიზმი

    რასიზმი

    რასიზმი არის კანის ფერის, რასობრივი, ეთნიკური ან რელიგიური კუთვნილების საფუძველზე ადამიანების ჩაგვრა, დამცირება, დისკრიმინაცია, მათზე ძალადობა. რასიზმი ასევე არის რწმენა ან მოძღვრება იმის შესახებ, რომ ადამიანის ქმედითუნარიანობა, მიღწევები ან ინტელექტი დამოკიდებულია მის რასობრივ კუთვნილებაზე. სიტყვა რასიზიმი პირველად 1932 წელს  ფრანგი ლექსიკოგრაფისა და გამომცემლის ლარუსის მიერ შედგენილ ლექსიკონში დაფიქსირდა. რასიზმის  ფუძმედებლად ასევე ფრანგი მეცნიერი  ჟოზეფ დე გობინო მიიჩნევა.  ამჟამად რასიზმის ყველა ფორმის ლიკვიდაციის  შესახებ საერთაშორისო კონვენცია მოქმედებს, რომლეიც გაეროს გენერალურმა ასამბლეამ 1965 წლის 21 დეკემბერს მიიღო.

  • ჟინჟღლი

    ჟინჟღლი ნალექია, რომელიც, ჩვეულებრივ, ფენა ღრუბლებიდან მოდის წვრილი წვეთების სახით. მათი ვარდნის სიჩქარე ძალიან მცირეა. ამდენად, ჟინჟღლის წვეთები დიდხანს რჩება ჰაერში.

  • პარალელები

    პარალელები

    პარალელები გლობუსზე ან რუკაზე ეკვატორის პარალელურად გავლებული წარმოსახვითი წრეხაზებია. პარალელები დასავლეთ და აღმოსავლეთ მიმართულებას გვიჩვენებს. ნებისმიერი ერთი პარალელი ყველა მერიდიანის პერპენდიკულარულია გადაკვეთის წერტილებში. პარალელების სიგრძეები ეკვატორიდან პოლუსებისკენ კლებულობს და პოლუსებთან ისინი საერთოდ წყდება.

  • პამპა

    პამპა

    პამპა(ესპ. “პამპას” – ვაკე) – სამხრეთ ამერიკის სუბტროპიკული სარტყელის უმეტესად ბალახეული მცენარეულობით შემოსილი ზოგიერთი ვაკე ადგილის სახელწოდება.  ძირითადად იყენებენ მესაქონლეობისათვის.

    პამპის, პამპასების ბალახი (Cortaderia selloana, Gynerium argenteum)  მრავალწლოვანი  დიდი და მკვრივკორდოვანი ბალახოვანი მცენარეა, რომლის ღეროს სიმაღლე 2-3 მ აღწევს და რომელსაც  გრძელი, ხაზური ფოთლები და დიდი (30-50 სმ სიგრძის) მოვერცხლისფრო საგველა ყვავილედი აქვს.  პამპის ბალახი ველურად იზრდება სამხრეთ ბრაზილიასა და არგენტინაში.  სამხრეთ ამერიკაში პამპის ბალახის ფოთლებისაგან ქაღალდს ამზადებენ.

  • ოკეანის დინებები

    ოკეანის დინებები

    ოკეანის (ზღვის) დინებები ოკეანეებსა და ზღვებში წყლის მასების ჰორიზონტალური გადაადგილებაა დიდი ნაკადების სახით, განსაზღვრული მუდმივი გზებით. არსებობს მუდმივი, პერიოდული, ხანმოკლე, ზედაპირული და სიღრმითი დინებები. ოკეანის ზედაპირზე დინება ფართო ზოლად ვრცელდება. ზღვის დინებებს იწვევს ზღვის ზედაპირზე მოძრავ ჰაერსა და წყალს შორის არსებული ხახუნის ძალა, წყალში წარმოქმნილი წნევის გრადიენტები და მთვარისა და მზის მიერ გამოწვეული მოქცევის ძალები. დინების მიმართულებაზე გავლენას ახდენს დედამიწის ბრუნვის ძალა, რის გამოც დინებები ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში გადაიხრება მარჯნივ, სამხრეთ ნახევარსფეროში – მარცხნივ. ზღვებისა და ოკეანეების წყლის ზედაპირული შრის მოძრაობის ძირითადი სახეა ქარისმიერი დინება. აღსანიშნავია აგრეთვე ჩამონადენისმიერი დინება და კომპენსაციური დინება. ყველაზე მკაფიოდ გამოხატული ზღვის დინებები მრავალი ფაქტორის ზემოქმედების შედეგია. მაგალითად, გოლფსტრიმი ერთდროულად ქარისმიერი, ჩამონადენისმიერი და კომპენსაციური დინებაცაა.

    განლაგების მიხედვით განარჩევენ: ზედაპირულ, სიღრმით, ფსკერულ და სხვა დინებებს; ფიზიკურ-ქიმიური მაჩვენებლებით კი – თბილ, ცივ, მლაშე და გამტკნარებულ დინებებს. აგრეთვე დინება შეიძლება იყოს მუდმივი, დროებითი და პერიოდული (მოქცევა-მიქცევით გამოწვეული).