• ელ-ნინიო

    ელ-ნინიო

    ბუნება საოცარი სისტემა, რომელიც არასდროს ვიცით რას გვიმზადებს. მსოფლიოში არსებობს ბუნების იმ ფენომენთა სია, რომლიც რამოდენიმეჯერ განმეორდა. ზოგს მოეძებნა ახსნა, ზოგსაც კი ვერა.

    1997 წლის ზაფხულში, წყნარ ოკეანეში დაიწყო დიდი მასშტაბის კლიმატური ანომალიები. ოკეანის საკმაოდ დიდ ფართობზე წყლის და ჰაერის ტემპერატურამ ნორმის ზევით აიწია 2-4 გრადუსით, რამაც ოკეანოლოგიური და ატმოსფერული ხასიათის ცვლილებები გამოიწვია. მეტეოროლოგიური თანამგზავრებიდან დაკვირვებამ აჩვენა, რომ ავსტრალიის, ინდონეზიის, ახალი გვინეის დიდ ნაწილში მოიმატა ტემპერატურამ, რამაც შეამცირა ღრუბლიანობა და გამოიწვია გვალვა.

    ასეთი ანომალიები ემთხვევა ელ-ნინიოს გამოჩენას. ელ-ნინიო (ესპანურიდან – `ბავშვი~, `ბიჭუნა~) ლოკალური ბუნებრივი ფენომენია, რომელიც ერთდროულად ოკეანის, ატმოსფეროს და ხმელეთის ურთიერთზემოქმედებით ჩნდება. მისი წარმოქმნის ინტენსივობა განპირობებულია წყნარი ოკეანის თბილი აუზით, სადაც წყლის ზედაფენებში 10-30 მეტრის სიღრმეზე წყლის ტემპერატურა 300-ს აღწევს. ელ-ნინიო ევროპის ტერიტორიის და ზოგჯერ მასზე დიდ ფართობსაც კი მოიცავს, რამდენიმე თვეს და ზოგჯერ წელიწადსაც გრძელდება. მას თან ახლავს ოკეანის, ატმოსფეროს გლობალური ცვლილებები. იწვევს წყალდიდობას, გვალვას, ტაიფუნს, სმერჩს, გრიგალს, ხანძარს. 1999 წ. ბოლოს და 2000 წ. თებერვალში, შვეიცარიაში იყო ძლიერი თოვა, 3-ჯერ მეტი ნორმაზე, ხოლო მაისში უჩვეულო დიდი სიცხის გამო დაზარალდა 200 კაცი. რუსეთის ევროპულ ნაწილში შეიქმნა ხანძარსაშიში მდგომარეობა, ხანძარი გაუჩნდა ტყეს. ხსნა მხოლოდ კოკისპირულ წვიმებს შეეძლო, მაგრამ გაბატონებული ანტიციკლონი არ უშვებდა ციკლონს ატლანტის ოკეანიდან. სამაგიეროდ უჩვეულო წყალდიდობა დაატყდა გერმანიას, საფრანგეთს, პოლონეთს, რუმინეთს, სერბეთს და სხვა.

    ტრაგიკული შედეგები მოჰყვა ელ-ნინიოს დასავლეთ ნახევარსფეროშიც. უჩვეულო სიცხისგან აშშ აღმოსავლეთ რაიონებში ძლიერ დაზარალდა ნათესები. უჩვეულოდ ცხელოდა ნიუ-იორკშიც. სამაგიეროდ კოლუმბიასა და ვენესუელაში შემოდგომაზე წვიმებს მოჰყვა საშინელი წყალდიდობა, ღვარცოფებმა წალეკა მინდვრები, ქალაქების ქუჩები მდინარეებს დაემსგავსა.

    საინტერესოა ელ-ნინიოს ანტიპოდი ლა-ნინია (ესპანურიდან ქართულად `გოგონა~). ლა-ნინიას დროს ზღვის წყლის ტემპერატურა ქვევით იწევს, თბილი წყლის ფართი მცირდება და ძლიერდება აღმოსავლეთის ქარები. ლა-ნინია ბევრად უფრო მშვიდია, ვიდრე ელ-ნინიო.