გეოგრაფიული რეკორდები

ზღვებს შორის ფართობით ყველაზე პატარაა მარმარილოს ზღვა, რომელიც ბალკანეთისა და მცირე აზიის ნახევარკუნძულებს შორის მდებარეობს. მისი ფართობი 11,350 ათასი კვ.კმ-ია.

მარმარილოს ზღვა შავ და ეგეოსის ზღვებს აკავშირებს და, შესაბამისად, თურქეთის ევროპულ ნაწილს აზიურისგან ჰყოფს. ის ბოსფორის სრუტით შავ ზღვას, ხოლო დარდანელით კი – ეგეოსის ზღვას უერთდება.

ზღვაში ორი მთავარი კუნძულთა დაჯგუფებაა, რომელთაც პრინცისა და მარმარას კუნძულებს უწოდებენ. ამ უკანასკნელზე მარმარილოს საბადოებია, საიდანაც მომდინარეობს კიდეც ზღვის სახელი.

დედამიწაზე ფართობით ფილიპინის ზღვა ლიდერობს, რომელიც აზიის სამხრეთ-აღმოსავლეთით, წყნარ ოკეანეში მდებარეობს. მისი ფართობი 5,7 მლნ. კვ. კმ-ია. ფილიპინის ზღვას საკმაოდ კომპლექსური და განსხვავებული წყალქვეშა რელიეფი აქვს. ამ ზღვის ერთ-ერთი განმასხვავებელი ნიშანი კიდევ ისაა, რომ აქ მდებარეობს ზღვის ღრმა ღარი, რომელიც ფილიპინისა და მარიანის ღარებს მოიცავს.

ჩვენს პლანეტაზე ყველაზე დიდი ოკეანური დინება ანტარქტიკული, ანუ დასავლეთ ქარების დინებაა, რომელიც გარს უვლის ანტარქტიკას. მისი სიგრძე 30 ათასი კმ-ია, სიგანე – 1000 კმ, ხოლო სიღრმე 2-კმ-დან 4,5 კმ-მდე იცვლება. დინების სიჩქარე ზემო დინებაში 3,5 კმ/სთ-ის ტოლია.

ყოველ წამს ანტარქტიკულ დინებას 240 მლნ. კუბ. კმ-ზე მეტი წყალი გადააქვს. ეს დინება ციკლონების, ანტიციკლონებისა და ატმოსფერული ნალექების წარმოქმნის მნიშვნელოვანი წყაროა. იგი უდიდეს როლს ასრულებს ამინდის ჩამოყალიბების პროცესში, როგორც სამხრეთ ნახევარსფეროში, ისე მთელ დედამიწაზე.

ყველაზე დიდი მიქცევა-მოქცევის ტალღები ფანდის ყურეში (ჩრდილოეთი ამერიკის აღმოსავლეთ სანაპირო, კანადა) იცის. იგი 18 მეტრს ანუ დაახლოებით ექვსსართულიანი სახლის სიმაღლეს აღწევს. დღე-ღამეში ორჯერ ამ ტალღებს მოაქვთ და ისევ უკან მიაქვთ დაახლოებით 100 მლრდ. ტონა მასის წყალი. 1983 წელს, ამ ყურეში მიქცევა-მოქცევის ელექტროსადგური ააშენეს. ამ ტალღებს “ოკეანის სუნთქვასაც” უწოდებენ და მართლაც, ზუსტი საათის მექანიზმის მსგავსად, ისინი დღე-ღამეში ორჯერ ხან ხმელეთს აწყდებიან, ხანაც უკან ბრუნდებიან. მიქცევა-მოქცევის ტალღების წარმოშობის მიზეზი მზისა და მთვარის მიზიდულობის ძალაა.

დედამიწაზე ყველაზე ღრმა ადგილია მარიანის ღრმული წყნარ ოკეანეში – 11034 მ. იგი 1500 კმ სიგრძის წყალქვეშა ხეობას წარმოადგენს.

1960 წელს მარიანის ღრმულში ბატისკაფ “ტრიესტით“, შვეიცარიელი მეცნიერის ჟ.პიკარის ხელმძღვანელობით ჩავიდნენ. ექსპედიციამ დაადგინა, რომ ღრმულში წყლის ტემპერატურა მინუს 3 გრადუსია.

ყველაზე მაღალი ტალღებიც წყნარ ოკეანეში წარმოიქმნება. 1972 წლის გაზაფხულზე, შტორმისას წყნარ ოკენეში 34 მ-ზე მეტი სიმაღლის ტალღები დაფიქსირდა, რომელთა გავრცელების სიჩქარე 138 კმ/სთ-ს აღწევდა.

რაც შეეხება მიწისძვრების შედეგად წარმოქმნილ ტალღებს – ცუნამებს, მათი სიმაღლე კიდევ უფრო მეტია. ისტორიულად ყველაზე მაღალ ცუნამად ითვლებოდა ტალღა, რომელიც 1771 წლის 24 აპრილს მიწისძვრის შემდეგ იაპონიის კუნძულ ისიგაკთან (რიუკიუს არქიპელაგი) წარმოიქმნა. ტალღის სიმაღლე 90 მ-ს აღწევდა, ხოლო სიჩქარე 700 კმ/სთ იყო. თანამედროვე პირობებში რეკორდული სიმაღლის ტალღას კი „ლიტუია“ ჰქვია. 543 მ სიმაღლის ტალღა 1958 წელს ალასკაზე ლიტუიას ყურეს 160 კმ/სთ სიჩქარით დაატყდა თავს.

2013 წლის თებერვალში მსოფლიო მეტეოროლოგიურმა ორგანიზაციამ ღია ოკეანეში ტალღის სიმაღლის ახალი რეკორდი დააფიქსირა: ჩრდილოეთ ატლანტიკის ცივ წყლებში, ისლანდიასა და დიდ ბრიტანეთს შორის ავტომატურმა სადგურმა 19 მ სიმაღლის ტალღა დააფიქსირა. ტაღლა გინესების რეკორდების წიგნშია შეიტანეს.