გეოგრაფია ყველგან და ყოველთვის

პოლარული ციალი, ნათება

პოლარული ციალი

პოლარული ციალი პლანეტათა ატმოსფეროს ზედა ფენების ნათებაა, რომელიც მაგნიტოსფეროს მოიცავს და  მზის ქარის ნაწილაკებით დამუხტული ურთიერთქმედების შედეგად წარმოიქმნება.

პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედების ოვალური სარტყელის ზონებში აღინიშნება, რომელთაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყამს ანუ ავრორალურ ოვალებში. ავრორალური ოვალების დიამეტრი წყნარი მზის პირობებში 3000 კვ. მეტრს შეადგენს, დღის მხარეს ზონის საზღვარი მაგნიტური პოლუსიდან 10–16° არის დაშორებული, ღამით კი 20–23°-ით. რამდენადაც დედამიწის მაგნიტური პოლუსების გეოგრაფიულს 12°-ით ჩამორჩება, პოლარული ციალი 67–70° განედებზე შეინიშნება. თუმცა, მზის აქტიურობისას ავრორალური ოვალი ფართოვდება და ქვედა განედებშიც 20– -25° -ზეც შეიძლება შემჩნევა, ანუ მათი გამოვლინების ჩვეულებრივი საზღვრებიდან ჩრდილოეთით ან სამხრეთით. მიუხედავად იმისა რომ პოლარული ციალი უწყვეტად მიმდინარეობს, თვალისათვის შესამჩნევი ის მხოლოდა მზის აქტიურობის პერიოდშია, როდესაც დედამიწის ატმოსფეროში ძლიერი მაგნიტური ქარიშხლები მძვინვარებს. მზეზე დაკვირვებები საშუალებას იძლევა ქარიშხლები 2-3 დღით ადრე ვიწინასწარმეტყველოთ, სწორედ ეს დრო სჭირდება მზის ქარის ნაწილაკებს დედამიწამდე მისაღწევად. ავრორაზე დაკვირვებას ხელს უშლის ღრუბლები და ნათელი ღამეები. ამიტომ პოლარული ციალი ნახევარი წელი ჩრდილოეთ პოლუსის და ნახევარი წელი სამხრეთ პოლუსის მახლობლად არის შესამჩნევი.

პოლარული ციალი უფრო ხშირია გაზაფხულობითა და შემოდგომობით, ხოლო სიხშირის პიკი საგაზაფხულო და საშემოდგომო ბუნიობისას (დღეღამური ტოლობის დროს) აღწევს.

ატმოსფეროს შედგენილობა, სიმკვრივე და დედამიწიდან დაშორება განსაზღვრავს პოლარული გამოსხივების ფერს.

პოლარული ციალი, ნათება

პოლარული ციალისას ჭარბი რაოდენობით ენერგია გამოიყოფა, (2007 წლის აღრიცხვით — 5×1014 ჯოული), დაახლოებით  იმდენი,  რამდენიც 5,5 ბალიანი მიწისძვრისას.  კოსმოსიდან დაკვირვებისას პოლარული ციალი ცის სწრაფცვლადი ფერთა ნათების,  მოძრავი სხივების,  ხაზების,  გვირგვინებისა და ”ფარდების“  ბზინვარებით ვლინდება.  პოლარული ციალის ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან რამდენიმე დღემდე გრძელდება.

საუკეთესო ადგილები პოლარულ ციალზე დასაკვირვებლად არის ალასკა, კანადა და სკანდინავია.