მწვანე ინიციატივები და ეკოგამოგონებები

ეკოინიციატივა ნებისმიერი ინოვაციაა, როემლიც ხელს უწყობს გარემოზე ზემოქმედების შემცირებას. ესაა ახალი პროდუქციის, პროცესებისა და სისტემების შექმნა ბუნებრივი რესურსების მინიმალური გამოყენებით და მინიმალური ნარჩენებით. ეკოინიციატივა და ეკოგამოგონებები ეკონომიკის განვითარების ახალი და ძალიან პერსპექტიული მიმართულებაა. მსოფლიოს ბევრი განვითარებული ქვეყანა უკვე გადავიდა ე.წ. „მწვანე ეკონომიკაზე“ და მათ მეურნეობაში უკვე არსებობს დარგები, რომლებიც სუფთა ტექნოლოგიების სექტორს მიეკუთვნება და აქტიურად იყენებენ ეკოინიციატივებს. ასეთებია მაგალითად მწვანე მშენებლობა, აღდგენადი ენერგეტიკა, ალტერნატირული ტრანსპორტი და ლოჯისტიკა, წყლის რესურსებისა და ნარჩენების მართვა. ეკოგამოგონებები სულ უფრო და უფრო ფართოდ ინერეგება და მათი მოხმარება მომავალში კიდევ უფრო გაიზრდება.

ცნობილია, რომ ჰაერის დაბინძურება თანამედროვე მსოფლიოს პრობლემაა, სწორედ ამიტომ მექსიკის დედაქალაქ მეხიკოში, სადაც 12 მილიონზე მეტი მაცხოვრებლია, ამ პრობლემის მოგვარება თანამედროვე ტექნოლოგიებით სცადეს. ქალაქის საავადმყოფოსთვის სპეციალური ფორმის ქიმიური მინარევებით დაფარული ფილების 100 მეტრიანი ფასადი აიგო, რომელიც დაახლოებით 8750 მანქანის გამონაბოლქვის ეკვივალენტ სმოგს შთანთქავს. ფილები დაფარულია ტიტანის დიოქსიდის საღებავით, რომელიც ქიმიურ რეაქციაში შედის სმოგთან და მას კალციუმის ნიტრატად, ნახშირორჟანგად და წყლად გარდაქმნის.

ბრიტანულმა არქიტექტურულმა ბიურომ „Orproject „ ჩინეთის დედაქალ ბეიჯინგისთის (პეკინი) ეკოპროექტი „Bubble“ შეიმუშავა. ბეიჯინგი მსოფლიოში დაბინძურებული ჰაერითადა შხამიანი სმოგით გამოირჩევა, რომლის გასაუვნებელყოფად მეცნიერები და გამომგონებელ-დიზაინერები ერთობლივად მუშაობენ. ცნობილია, რომ ჩინეთი „მსოფლიოს სახელოსნოა“ და აქ ფაბრიკებს და ქარხნებს ვერავინ შეაჩერებს, ამიტომ ერთადერთი გამოსავალი ჯერჯერობით ქალაქის თავზე პლასტიკური გუმბათების აშენებაში იპოვეს. პლასტიკი „ETFE“ განსაკუთრებულად წელვადია, რომლის გადაჭიმვა შეიძლება და ის ნემსიყლაპიების ფრთებისა და ფოთლების მსგავსად არის დაძარღვული.

ჰამბურგის საერთაშორისო სამშენებლო გამოფენაზე – “IBA Hamburg” წარმოადგინილი იქნა პროექტი, რომელიც ენერგიის წყაროდ წყალმცენარეებს იყენებს. ამ ეკოინოვაციის მიხედვით, ხუთსართულიან შენობა გარშემორტყმულია წყალმცენარეებიანი პანელები, სადაც წყალი, საკვები ნივთიერებები იქაჩება და ნახშიროჟანგი ნაწილდება. ასევე, ფოტოსინთეზის შედეგად გამრავლებული წყალმცენარეების ნარჩენები გროვდება და ბიოაირად გარდაიქმნება. სახურავზე დამონტაჟებული მზის პანელები კი შენობას ენერგოდამოუკიდებელ ობიექტად აქცევს. არქიტექტურული კონცეფციის მიხედვით, ფასადი მუდმივად მოძრაობს, იცვლის ფერს და უზრუნველყოფს შენობის განათების კონტროლს.

პელემ რიო -დე -ჟანეიროს ერთ-ერთ არაპრესტიჟულ უბანში “მწვანე სტადიონი” ააგეს. სტადიონის აგება პროექტის “Make The Future” ფარგლებში განხორციელდა. “მწვანე” მოედანზე ფეხბურთის მანეჟის გასანათებელ ელექტროენერგიას თავად ფეხბურთელები გამოიმუშავებენ. სტადიონის საფარქვეშ მაღალტექნოლოგიური ელექტროგენერატორი – ფილებია დაგებული და ფეხბურთელების სირბილისა და თამაშის დროს მათი აკუმულატორები იტენება. ექსპერტები ვარაუდობენ, რომ თუ იგივე ტექნოლოგიას პროფესიულ საფეხბურთო მოედნებზე გამოიყენებენ ამ ტიპის კომპლექსების ენერგოდამოკიდებულება 40-75% -ით შემცირდება.

ნიუ-იორკს მალე ახალი კუნძულები – „Green Loop“ მიემატება. ამ გრანდიოზულ მშენებლობის პროექტზე არქიტექტურული ბიუროს PRESENT Architecture დიზაინერ-ურბანისტები მუშაობენ. დიზაინერებისა და ეკოლოგების აზრით, ნიუ-იორკისთვის, სადაც ყოველწლიურად 14 მილიონი ტონა ნარჩენი იყრება და ნარჩენების ტრანსპორტირებისთვის 300 მილიონი დოლარი იხარჯება, კვებითი ნარჩენები თავის ტკივილიცაა და მწვანე ბიზმნესისთვის ოქროს საბადოც. მათ ნარჩენების პრობლემის მოგვარების საუკეთესო გზად კომპოსტისგან შექმნილი ხელოვნური კუნძულების აგება მიიჩნიეს. ნიუ-იორკში კომპოსტის ხელოვნური კუნძულები „Green Loop“-ები სანაპირო ზოლთან აიგება. ურბანისტთა აზრით ქალაქში 12 ასეთი კომპოსტის კუნძული უნდა შეიქმნას, თითოეული კუნძული კი დაახლოებით 12 აკრ ფართობს დაიკავებს. ზოგიერთ მათგანზე ახალ “მწვანე ფილტვებს” – საქალაქო პარკებს გააშენებენ.

არგენტინაში დაიწყო პროექტი “Tree Book Tree”. მსოფლიოში პირველად გამოსცეს წიგნი, რომელიც წაკითხვის შემდეგ შეგიძლიათ დარგოთ. ქაღალდში ჩაპრესილია მცენარის თესლები და წაკითხვის შემდეგ თუ წიგნს ჩამარხავთ, მალე მისგან ხე ამოვა თავდაპირველად ამ მეთოდს მხოლოდ შესაფუთი მასალებისთვის იყენებდნენ, მაგრამ ახლა უკვე წიგნების გამოცემაც დაიწყეს. ამ ეკოტექნოლოგიით გამოცემული წიგნის სათაურია “მამაჩემი სელვაში იყო”. წიგნის სათაური მატფორაა. არგენტინა მსოფლიოში ცნობილია ხორცის წარმოებით. ქვეყნის სასაქონლო მეურნეობის განვითარებასთან ერთად გეომეტრიული პროგრესიით ნადგურდება ამაზონის ტროპიკული ტყეები – სელვა. არგენტინასა და ბრაზილიაში დიდი რაოდენობით ტყეების გაჩეხვა სწორედ სასაქონლომ ეურნეობასთანაა დაკავშირებული: საქონელს დიდი ფართობების საძოვრები და საკვებისთვის სახნავ- სათესები სჭირდება. ამგვარად, წიგნის სათაური “მამაჩემი სელვაში იყო”, მეტაფორულად იმაზე მიგვანიშნებს, რომ როცა ის სელვაში იმყოფებოდა ამაზონის ტყეების გაჩეხვით იყო დაკავებული. მაშასადამე, თუ მამები ტყეებს ანადგურებენ, შვილები მათ წიგნების საშუალებით გააშენებენ.

ფრანგმა გამომგონებლებმა მარიო კასერესმა და ქრისტიან კანონიკმა დაბინძურებული ჰაერის ფილტრაციისთვის საინტერესო ეკოინოვაციური იდეა შეიმუშავეს. მათ გადამუშავებული პლასტმასის ბოთლებისგან ხელოვნური ხეები „Boston Treepods“ შექმნეს, რომლებიც ნამდვილი ხეების მსგავსად ნახშირორჟანგს შთანთქავენ და ჟანგბადს გამოყოფენ. ხელოვნური ხის თითოეულ განშტოებაში მოთავსებულია CO2 ფილტრი. ეს ხეები ასევე აღჭურვილია მზის ელემენტებით, გამომუშავებული ენერგია კი ჰაერის ფილტრაციისა და ღამის განათებისთვის გამოიყენება. ასევე ფრანგი ინჟინრების მიერაა შექმნილი ხელოვნური ხე, რომელიც ელექტროენერგიას ქარის საშუალებით გამოიმუშავებს. ხე ჰაერის მცირე მოძრაობაზეც კი მუშაობს, თან უხმაუროდ. ეკოხეს მოხვეული ფორმის “ფოთლები”აქვს, რომლებიც ნებისმიერი კუთხით მოძრაობენ. 8 მ სიმაღლის “ქარის ხის” ერთი პროტოტიპი უკვე დგას ჩრდილო-დასავლეთ საფრანგეთში. ეკოხეს ასამუშავებლად საკამრისია ქარის სიჩქარე 4 მ/წმ-ს უდრიდეს, რაც ჩვეულებრივ ქარის გენერატორთან შედარებით საკმაო უპირატესობაა. გამომგონებელი ჟერომ მიშო-ლარივიერი იმედოვნებს, რომ მსგავსი ხეები მალე ბევრ ეზოში და ქუჩაში დაიდგმება.

ჩრდილო-დასავლეთ ინგლისში, მდინარე მერსის ნაპირზე, 14-მეტრიანი “მომავლის ყვავილის” სახელით ცნობილი ქანდაკება დგას. 120 მოთუთიებული ფოლადისგან აგებულ ქანდაკებაში ქარის ტურბინაა ჩამონტაჟებული, გამომუშავებული ენერგია კი ქანდაკების განათებას ხმარდება. ავტორის ჩანაფიქრით,“მომავლის ყვავილი” სიმბოლურად გამოხატავს მწვანე ტექნოლოგიებისა და სამომავლო სამრეწველო პროგრესს.

ოკეანის პლასტმასის ნარჩენებისგან გაწმენდის იდეა დანიელ სტუდენტს ბოუენ სლატს საბერძნეთში მოგზაურობისას გაუჩნდა, როდესაც წყალში თევზზე მეტი პლასტმასის ბოთლი ნახა. მისი იდეაა შექმნას V ფორმის, 100 კილომეტრიანი პასიური პლატფორმა, რომელიც ქარისა და ოკეანის დინების დახმარებით პლასტმასის ნარჩენებს შეაგროვებს. პლატფორმა 162 მზის პანელით იქნება აღჭურვილი. მცურავი ფილტრები ნარჩენებს სამი მეტრის სიღრმემდე დაიჭერს, სადაც პლასტმასის კონცენტრაცია ყველაზე მაღალია. ტრადიციული მეთოდისგან განსხვავებით ახალი ეკოინიცაიტივა ნაკლები თანხებისა და დროის გამოყენებით გაცილებით დიდი სივრცეების ათვისებას და გაწმენდას ხდის შესაძლებელს. მოპოვებული პლასტმასისგან ნავთობის მიღებაა შესაძლებელი.

სპორტული ფირმა „NIKE“ მწვანე ბიზნესის ერთ-ერთი კარგი მაგალითია. მან პლასტმასის გადამუშავება დაიწყო და დაახლოებით 9 პლასტმასის ბოთლის გადამუშავებით ნიუ-ჯერსის ნაკრებისთვის სპორტული ფორმა შექმნა. ამ ტექნოლოგიის საშუალებით ნაიკმა ძირფესვიანი ცვლილება მოახდინა ნარჩენების შესამცირებლად. მათ მშრალი დაფერვის ტექნოლოგია გამოიყენეს და ამ გზით კაშკაშა, ნათელი ფერები მიიღეს. თუ ადრე ნაიკის ფირმის მამაკაცის მაისურს ღებვის პროცესში საშუალოდ 30 ლიტრი წყალი სჭირდებოდა, ახალი ტექნოლოგიით კომპანიამ წყლის რესურსის ხარჯვა 30 ლიტრიდან 0 -მდე დაიყვანა.

უკვე ფართოდაა დანერგილი ბიობეტონის წარმოების ტექნოლოგია, რომელიც საშუალებას იძლევა, ბეტონის ბზარები გაამთელოს. ჩვეულებრივი ბეტონი დროთა განმავლობაში იბზარება, რის გამოც ბევრი შენობა, ხიდი თუ გზა ზიანდება. მიკრობიოლოგმა ჰენდრიკ მარიუს იონკერსმა ინოვაციური ეკოტექნოლოგია გამოიგონა. მან ბეტონს წარმოების პროცესში დაუმატა ბაქტერიები, რომლებსაც 200 წლამდე შეუძლიათ ეძინოთ და მხოლოდ წყალთან შეხებისას იღვიძებენ. ამ დროს ისინი გამოყოფენ კალციუმის ლაქტატს, რაც ბზარებს ამთელებს. ტექნოლოგიის გამოყენება უკვე აშენებული ან რთულად მისაწვდომი შენობებისა და გზების შესაკეთებლადაც შეიძლება.

„ნოკია“ უკვე მრავალი წელია უსადენო დასატენი მოწყობილობების შექმნაზე მუშაობს, კომპანიისა და ბრიტანელ დიზაინერების თანამშრომლობით შეიქმნა შარვალი, რომელსაც ამავდროულად მობილურის დატენვაც შეუძლია. მსგავსი პროდუქტის შექმნა, ნოკიას დამტენის ზედაპირისა და ინდუქციური ტექნოლოგიის გამოყენებით გახდა შესაძლებელი. დასატენი მოწყობილობა დამხმარე აკუმულატორის მსგავსად მუშაობს, რომელიც შეგიძლიათ თან ატაროთ. ტელეფონის დასატენად კი საკმარისია მისი შარვლის ჯიბეში მოთავსება. გარკვეული დროის შემდეგ მართალია შარვალიც დასატენი ხდება, მაგრამ შემქმნელები თვლიან, რომ ეკოკონცეფცია ინოვაციურია.

ეკოგამოგონებებს შორის მეტად საინტერსოა მზის პანელებით დეკორირებული ჩანთა „Eclipse“, რომელიც ამავე დროს პორტატულ ელექტროსადგურს წარმოადგენს. ჩანთა-ელექტროსადგურის დატენვა მობილური ტელეფონი, MP3 ან სხვა მცირე ზომის ელექტრომოწყობილობებითაა შესაძლებელი. ჩანთის შიდა მხარეც ნათდება, რათა პატარა ნივთების პოვნა გაადვილდეს. გამომგონებელ კომპანიაში თვლიან, რომ მაღალი მოდის და მეცნიერების თანამშრომლობა ყველასთვის სასიკეთეოა.

თანამედროვე სამყაროში ჯანსაღი კვების საკითხი დღითი დღე აქტუალური ხდება. სოფლის მეურნეობაში პესტიციდებს სხვადასხვა კულტურების მავნებლებისგან და დაავადებებისგან დასაცავად იყენებენ, მაგრამ პესტიციდიანი ხილი და ბოსტნეული ახალ პრობლემებს აჩენს. ვერც ხანგრძლივი რეცხვა, ვერც ხილ-ბოსტნეულისთვის კანის მოშორება ამ პრობლემას ვერ აგვარებს. დიზაინერებმა გამოიგონეს ეკოლოგიური ბურთი – „ECO washing ball“ , რომელიც ხილისა და ბოსტნეულის გასარეცხად გამოიყენება. როცა ბურთს ხილ-ბოსტნეულთან ერთად წყლით სავსე თასში ათავსებენ, იგი კლავს მავნე მიკრობებს და ელექტროლიზის მეთოდით ხილსა და ბოსტნეულს პესტიციდებისგან ათავისუფლებს.