გეოგრაფია ყველგან და ყოველთვის

კანადა

კანადის საოცრებები: ბუნება, ხალხი და კულტურა

კანადა ჩრდილოეთი ამერიკის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარეობს  და ტერიტორიის  ფართობით მსოფლიოში სიდიდით მეორე ქვეყანაა. მას მსოფლიოში ყველაზე გრძელი სანაპირო ზოლი  აქვს,   რომლის  სიგრძე  243,000 კილომეტრზე მეტია.   სახელმწიფოს  ერთი სახმელეთო მეზობელი ჰყავს– აშშ, დასავლეთიდან კი აშშ-ს შტატი ალასკა ესაზღვრება.

კანადის 10 პროვინცია და 3 ტერიტორია დასავლეთიდან-აღმოსავლეთით ატლანტის ოკეანიდან წყნარ ოკეანემდე, ხოლო ჩრდილოეთით არქტიკის ოკეანემდეა გადაჭიმული. კანადის ჩრდილოეთში მდებარეობს არქტიკა. ეს უზარმაზარი ტერიტორია  ბუნებრივი პირობების გამო გამოუყენებელია საცხოვრებლად. აქ მდებარეობს მცირე სიმაღლის ვაკეები, ყინულის უზარმაზარი უდაბნოები და ტუნდრის უსასრულო სივრცეები. აქ მცხოვრები ადამიანებიდან აღსანიშნავია ესკიმოსთა მცირე ჯგუფი. კანადის არქტიკულ ნაწილში მდებარეობს უამრავი დიდი და მცირე ზომის კუნძული, რომელთაგანაც აღსანიშნავია: ბაფინის მიწა, ვიქტორია, ბანქსი და დედოფალ ელისაბედის კუნძულები.

ქვეყნის სახელწოდება სავარაუდოდ სიტყვისაგან „კანატა“ მომდინარეობს, რაც ჰურონის ინდიელთა ენაზე „სოფელს“ ან „დასახლებას“ ნიშნავს.

მართალია, კანადა ტერიტორიის მხრივ მეორე ქვეყანაა მსოფლიოში, მაგრამ მოსახლეობის რაოდენობის მხრივ იგი მსოფლიოს პირველ 25 სახელმწიფოთა შორისაც კი არ შედის. მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს ანგლო და ფრანკოკანადელები შეადგენენ. მკვიდრი მოსახლეობიდან აღსანიშნავია ინდიელები და ესკიმოსები. ქვეყანა არ არის მჭიდროდ დასახლებული. მოსახლეობის უმრავლესობა 55-ე პარალელის სამხრეთით, ურბანულ ტერიტორიებზე ცხოვრობს. მოსახლეობის 80% აშშ-ის საზღვრიდან 320 კილომეტრიან ზონის ფარგლებში ცხოვრობს.  

კანადის მმართველია პრემიერ-მინისტრი, სიმბოლურად ემორჩილება გაერთიანებული სამეფოს მეფე ჩარლზ III-ს და შესულია ერთა თანამეგობრობაში. კანადაში ორი ოფიციალურ ენაა: ინგლისური და ფრანგული.

კანადა ნეკერჩხლის სიროფის მსოფლიოში ყველაზე დიდი მწარმოებელია  და მისი წილი მსოფლიო წარმოების 70%-ზე მეტს შეადგენს.

ქვეყნის სატრანსპორტო სისტემაა ერთ-ერთი ყველაზე მაღალგანვითარებულია მსოფლიოში. ტრანსპორტის ყველაზე სახეობა აღჭურვილია თანამდეროვე  ტექნოლოგიებით. საავტომბილიო და სარკინიგზო გზების სიგრძით კანადა ერთ-ერთი პირველია მსოფლიოში.  ქვეყანა მსოფლიოში ყველაზე გრძელი ქუჩით  –  7800 კმ სიგრძის ტრანს-კანადის გზატკეცილითაც არის ცნობილი.  

კანადის პროვინციის ონტარიოს შემადგენლობაშია  კუნძული  მანიტულინი (ინგლ. Manitoulin Island), რომელიც დიდი ტბების ტერიტორიაზე, ჰურონის ტბაშია. მანიტულინის ფართობი  2,766 კმ²-ია და მას  მსოფლიოში 172-ე, ხოლო კანადაში 32-ე ადგილი უკავია ფართობის მხრივ.  კუნძული ოდნავ აღემატება ლუქსემბურგს ფართობით. იგი  მსოფლიოში ფართობით ყველაზე დიდი კუნძულია, რომელიც ტბაში მდებარეობს. კუნძულის სანაპიროზე  12,6 ათასი ადამიანი ცხოვრობს.

კანადას  თავისი ბუნებრივი სილამაზი გამოირჩევა, რომელთა შორისაა ნიაგარას ჩანჩქერი, ბანფის ეროვნული პარკი და კანადის კლდეები.  ვუდ-ბაფალო  არა მარტო ქვეყნის  ყველაზე დიდი ნაკრძალია, არამედ  მთელი ამერიკის. მისი ფართობია 4,5 მლნ. ჰა-ია. პარკი  1927 წელს დაარსდა და აქ დაცულია, როგორც ტყის, ისე სტეპური ლანდშაფტი.

კანადაშია მსოფლიოში ყველაზე ძველი და ცნობილი გეოლოგიური წარმონაქმნი  აკასტა გნეისის კომპლექსი (Acasta Gneiss), რომელიც დაახლოებით 4.01 მილიარდი წლისაა.

კანადაში უფრო მეტი ტბაა, ვიდრე ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში: აქ 2 მილიონზე მეტი ტბაა, რომელთაც  ტერიტორიის  ფართობის დაახლოებით 8% უკავიათ.

კანადა ცნობილია თავისი მეგობრული და კეთილგანწყობილი ხალხით, ცხოვრების მაღალი დონით და ძლიერი სოციალური უსაფრთხოების გარანტიით.