გეოგრაფია ყველგან და ყოველთვის

წყნარი ოკეანე

წყნარი ოკეანე – რეკორდების ნაკრები

ოკეანეებს შორის ყველაზე დიდი წყნარი ოკეანე. იგი  ჩრდილოეთიდან სამხრეთისაკენ  დააახლოებით 15,8 ათას კილომეტრზე, ხოლო აღმოსავლეთიდან დასავლეთისაკენ 19,5 ათას კილომეტრზეა გადაჭიმული და მისი ფართობი ზღვებთან ერთად — 178,684 მლნ. კმ² -ია, ხოლო საშუალო სიღრმე — 3984 მ.

წყნარი ოკეანის ფართობი თითქმის 30 მლნ. კმ²-ით ჭარბობს მსოფლიო ხმელეთის საერთო ფართობს ანუ მის ტერიტორიაზე თავისუფლად განლაგდებოდა ყველა კონტინენტი და დამატებით კიდევ ერთი აფრიკაც დაეტეოდა.

წყნარი ოკეანის გავლით დაახლოებით 180-ე მერიდიანზე გადის თარიღის ცვლის ხაზი.

წყნარი ოკეანე ყველა ნახევარსფეროშია მოქცეული. სანაპირო ხაზი  ყველაზე ძლიერ არის  დასავლეთითაა დანაწევრებული, ხოლო გასწორებულია ამერიკის სანაპიროებთან.  ოკეანე ყველაზე მეტად გადაჭიმულია ეკვატორულ-ტროპიკულ სარტყელში, — 19,5 ათას კილომეტრზე, რაც განაპირობებს  იმას, რომ იგი მზის ენერგიის გიგანტური აკუმულატორია  დედამიწაზე. ეკვატორი წყნარ ოკეანეს  ჩრდილოეთ წყნარ ოკეანედ და სამხრეთ წყნარ ოკეანედ ყოფს.

წყნარი ოკეანე ოკეანეებს შორის კუნძულთა რაოდენობითაც რეკორდსმენია იკავებს. წყნარ ოკეანეში დაახლოებით 10 ათასი კუნძულია, რომელთა უმეტესობა მის ცენტრალურ და დასავლეთ ნაწილშია თავმოყრილი. კუნძულების საერთო ფართობი 1,26 მლნ. კმ² -ია. მათ შორისაა სიდიდით მსოფლიოს მეორე და მესამე კუნძული: ახალი გვინეა (829,3 ათ. კმ²) და კალიმანტანი (735,7 ათ. კმ²);

აზიისა და ოკეანეთში მცხოვრები ადამიანები წყნარ ოკეანეში ისტორიამდელი ეპოქიდან მოყოლებული მოგზაურობდნენ, მაგრამ წყნარი ოკეანის აღმოსავლეთი ნაწილი პირველად ევროპელებმა  XVI საუკუნის დასაწყისში აღმოაჩინეს, როდესაც ესპანელმა მოგზაურმა ვასკო ნუნიეს დე ბალბოამ 1513 წელს პანამის ყელი გადაკვეთა  და დიდი „სამხრეთის ზღვა“ აღმოაჩინა, რომელსაც ესპანურად  „Mar del Sur“ უწოდა. ოკეანის ამჟამინდელი სახელწოდება პორტუგალიელმა მოგზაურმა ფერნანდო მაგელანმა დაამკვიდრა, როცა 1521 წელს დედამიწის გარშემო  მოგზაურობისას 1 ოკეანისკენ მიმავალ ხელსაყრელ ქარებს წააწყდა. მან ოკეანეს  „Mar Pacífico“ უწოდა, რომელიც პორტუგალიურ და ესპანურ ენებზე  „წყნარ ზღვას“ ნიშნავს.

ოკეანეებს შორის ყველაზე ღრმაც წყნარი ოკეანეა. მისი საშუალო სიღრმე 4280 მ-ია. მსოფლიო ოკეანეში 19 ღრმულია, რომელთა სიღრმე 7000 მ–ზე მეტია. მათგან 15 წყნარ ოკეანეში, 3 ატლანტის და 1 ინდოეთის ოკეანეშია.

ყველაზე მაღალი ტალღებიც წყანარი ოკეანის უზარმაზარ სივრცეზე წარმოიქმნება. 1972 წლის გაზაფხულზე, შტორმისას წყნარ ოკენეში 34 მ-ზე მეტი სიმაღლის ტალღები დაფიქსირდა, რომელთა გავრცელების სიჩქარე 138 კმ/სთ-ს აღწევდა. რაც შეეხება მიწისძვრების შედეგად წარმოქმნილ ტალღებს – ცუნამებს, მათი სიმაღლე კიდევ უფრო მეტია. 1771 წლის 24 აპრილს მიწისძვრის შემდეგ იაპონიის კუნძულ ისიგაკთან (რიუკიუს არქიპელაგი) ტალღამ  რეკორდულ სიმაღლეს მიაღწია, ხოლო მისი სიჩქარე 700 კმ/სთ იყო.

წყნარი ოკეანე

წყნარ ოკეანეში ყველაზე შფოთიანია სამხრეთ განედებში ე.წ. `ღრიალა ორმოციანსა~ და `ცოფიან ორმოცდაათიანს~ შორის მდებარე სივრცე. ოკეანე ყველაზე წყნარი კი კუნძულ იავას რაიონშია. აქ ოკეანე წელიწადში მხოლოდ 10-12-ჯერ ბობოქრობს და დიდი შტორმები საკმაოდ იშვიათია.