ევროკავშირის შექმნის მოკლე ისტორია

ევროპის კავშირი (შემოკლებით ევროკავშირი, 1993 წლამდე ევროპული თანამეგობრობა) ევროპის სახელმწიფოთა ეკონომიკურ-პოლიტიკური გაერთიანებაა. ამჟამად ორგანიზაციაში ევროპის 27 სახელმწიფოა გაწევრიანებული, რომელთა ტერიტორიის საერთო ფართობი 4 324 782 კმ²-ია, ხოლო მოსახლეობა — 508 191 116 კაცი, რაც მსოფლიო მოსახლეობის დაახლოებით 7,3 %-ია.

ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოები

ევროკავშირის შექმნა სათავეს იღებს ევროპის ქვანახშირის და ფოლადის გაერთიანებისგან (1951 წელი) და ევროპის ეკონომიკური გაერთიანებისგან (ე.წ. რომის შეთანხმებით და ეწოდებოდა ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობა ანუ “საერთო ბაზარი”, 1957 წელი), რომელიც ექვსმა სახელმწიფომ – საფრანგეთმა, გერმანიამ, იტალიამ და ბენიკლუქსის (ბელგია, ნიდერლანდი და ლუქსემბურგი) ქვეყნებმა შექმნა.

დიდ ბრიტანეთს ხელი არმოუწერიარომის ხელშეკრულებისთვის. ქვეყანამ ევროგაერთიანებაში წევრობის უფლების მოთხოვნა ორჯერ – 1963 და 1967 წლებში გააგზავნა, მაგრამ ორივე განაცხადს ვეტო საფრანგეთის იმდროინდდელმა პრეზიდენტმა შარლ დე გოლმა დაადო. მისი აზრით ბრიტანეთი თავისი ეკონომიკის მთელი რიგი ასპექტების გამო შეუთავსებელი იყო ევროპის კავშირთან.

ბრიტანეთმა ორგანიზაციაში წევრობის მოთხოვნა მესამედ მას შემდეგ გააგზავნა, როცა დე გოლმა საფრანგეთის პრეზიდენტის პოსტი დატოვა. გაერთიანებუილი სამეფოს ეს მცდელობა წინა ორისგან განსხვავებით წარმატებული აღმოჩნდა და 1973 წლის 1 იანვარს, დიდი ბრიტანეთი ევროპის ეკონომიკურ კავშირში გაწევრიანდა.

ევროპის კავშირი აგებულია ევროპული თანამეგობრობის ურთიერთობების მთელი ერთობლიობის საფუძველზე:

* ქვანახშირისა და ფოლადის ევროპული გაერთიანება – 1951 წელს ამ ორგანიზაციისგან დაიწყო ევროპის კავშირის შექმნა;
* ევროპული თანამეგობრობა – შეიქმნა 1957 წელს ე.წ. რომის შეთანხმებით და ეწოდებოდა ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობა ანუ „საერთო ბაზარი“;
* ატომური ენერგიის ევროპული თანამეგობრობა – შეიქმნა 1957 წელს.

ევროპის კავშირში ინტეგრაციული პროცესების მთავარი მიზნები განსაზღვრულია სხვადასხვა დოკუმენტებით:

* რომის შეთანხმება – ხელი მოეწერა 1957 წელს;
* ერთიანი ევროპული აქტი – ხელი მოეწერა 1987 წელს;
* მაასტრიხტის შეთანხმება – ხელი მოეწერა 1992 წელს;
* ამსტერდამის შეთანხმება – ხელი მოეწერა 1997 წლის ოქტომბერში;

ევროკავშირის ძირითადი დოკუმენტი დღეისათვის არის 2003 წლის „მიერთების შეთანხმება“ (Treaty of Accession), რომელიც ძალაში შევიდა 2004 წლია 1 მაისს. ზემოთაღნიშნული შეთანხმებებით განსაზღვრული ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოების სამართლებრივი, პოლიტიკური, ეკონომიკური და სხვა სახის ვალდებულებები ჩამოყალიბდა ერთიან დოკუმენტში, ევროკავშირის კონსტიტუციის პროექტში, რომლის მიღების პროცედურა ამჟამად მიმდინარეობს.

ევროკავშირში მოქმედებს ერთიანი შიდა ბაზარი, რომელიც წევრი სახელმწიფოების კანონთა სისტემით რეგულირდება. ევროკავშირის ძირითადი პოლიტიკის მიზანია ადამიანების, საქონლის, სერვისებისა და კაპიტალის თავისუფალი გადაადგილების უზრუნველყოფა ერთიან შიდა ბაზარზე, საერთო პოლიტიკის შენარჩუნება ვაჭრობაში, სოფლის მეურნეობაში, თევზის რეწვასა და რეგიონულ განვითარებაში. ევროკავშირის წესდების 50-ე მუხლის თანახმად, ევროკავშირიდან გასვლა ორგანიზაციის წევრი თითოეული ქვეყნის უფლებაა.შენგენის ზონაში გაუქმებულია საპასპორტო კონტროლი. 1999 წელს გადაწყდა ერთიანი ვალუტის (ევროზონა) შემოღება, რაც ძალაში 2002 წელს შევიდა; ამჟამად ევროზონა 19 სახელმწიფოს აერთიანებს, რომლებშიც ევრო მოქმედებს.

ევროკავშირი მოქმედებს გადაწყვეტილების მიღების სუპერეროვნული და მთავრობათშორისი სისტემების ჰიბრიდის პრინციპით. შექმნილია გადაწყვეტილების მიმღები შვიდი ძირითადი ორგანო, რომელთაც ევროკავშირის ინსტიტუტებს უწოდებენ: ევროპული საბჭო, ევროპის კავშირის საბჭო, ევროპარლამენტი, ევროკომისია, ევროპულ თანამეგობრობათა სასამართლო, ევროპის ცენტრალური ბანკი და ევროპის აუდიტორთა სასამართლო.

ევროკავშირის დროშა ევროპის საბჭომ, 1955 წლის 8 დეკემბერს, ირლანდიის წარმომადგენლის მიერ შემოთავაზებული დიზაინის საფუძველზე შექმნა. დასაწყისში ევროპის საბჭოს სურდა, რომ დროშა ევროპული ინტეგრაციის მიზნებისათვის ყოფილიყო გამოყენებული,რის გამოც ევროკავშირის წინამორბედმა – ევროპის თანამეგობრობამ, იგი 1986 წლის 26 მაისს დაამტიკიცა. მიუხედავად იმისა, რომ დროშა გამიზნული იყო მთელი ევროპისთვის, დღეს იგი არის მხოლოდ ევროპის კავშირის სიმბოლო. მაასტრიხტის შეთანხმების შემდეგ იგი ოფიციალურად იქნა აღიარებულია ევროკავშირის დროშად.

ევროკავშირის დევიზია „ერთიანობა მრავალფეროვნებაში“. იგი 2000 წელს ჩატარებული არაოფიციალური სასკოლო კონკურსის შედეგად შეირჩა და მიღებულ იქნა ნიკოლ ფონტენის მიერ, რომელიც იმ დროს ევროპის პარლამენტის პრეზიდენტი იყო. შემდგომში იგი ევროპის კონსტიტუციის ტექსტშიც და ევროკავშირის ვებგევრდზე გამოჩნდა თუმცა მოდიფიცირებული ფორმით: „მრავალფეროვნებით გაერთიანებულნი“.

ევროკავშირის ინტერნეტგვერდის მისამართია: https://european-union.europa.eu/select-language?destination=/node/1